چند کاربر ایرانی در تیک تاک فعالیت می‌کنند؟

تحلیل‌های مقاله اخیر روزنامه واشینگتن‌پست که با بررسی جزئیات فعالیت بیش از هشتصد کاربر حقیقی در ایالات متحده آمریکا صورت گرفته، نشان می‌دهد که اپلیکیشن تیک تاک صرفاً یک ابزار ساده برای ارائه محتوای ویدئویی سرگرم‌کننده نیست، بلکه یک سامانه بسیار پیشرفته در حوزه تعدیل رفتار و مهندسی شناختی محسوب می‌شود. این پلتفرم بر اساس یک مکانیسم تقویت رفتاری عمل می‌کند که به طور مستمر و با بهره‌گیری از مدل‌های یادگیری ماشینی و تجزیه‌وتحلیل داده‌های لحظه‌ای، الگوهای فکری و احساسی کاربر را شناسایی می‌کند.

به گزارش گجت نیوز، این رویکرد در سطوح بین‌المللی نیز تأثیرگذاری بالایی داشته است و داده‌های پلتفرم DataReportal از سطح محبوبیت شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که تیک‌ تاک توانسته در فضای ایران نیز با وجود تمامی موانع فنی فیلترینگ و محدودیت‌های دسترسی، بخش قابل ملاحظه‌ای از کاربران را جذب کند.

آمار کاربران ایرانی شبکه‌ اجتماعی تیک تاک
تحقیقات جدید واشینگتن‌پست نشان می‌دهد کاربرانی که در آغاز دوره مورد مطالعه، به شکل روزانه حدود ۲۵ دقیقه را صرف مشاهده محتوای تیک‌ تاک می‌کردند، تنها در عرض یک بازه زمانی سه‌ماهه میزان مصرف خود را به رقمی بیش از ۵۰ دقیقه در روز افزایش داده‌اند. این الگو در میان نوجوان شدیدتر نیز می‌شود، به‌طوری که نوبت‌های تماشای متوالی و بدون وقفه در یک نشست واحد تا مرز ۹۰ دقیقه نیز به ثبت رسیده است.

الگوریتم هوشمند این پلتفرم به‌طور مداوم، داده‌های رفتاری هر فرد را، شامل سرعت سوایپ‌کردن کاربر در میان ویدئوها، مدت زمان دقیق توقف بر روی محتوای خاص و بازه‌های زمانی دقیق بازگشت به اپلیکیشن در طول روز را مورد تحلیل قرار می‌دهد تا الگوهای روانی و عصبی و نقاط آسیب‌پذیر هر فرد را بیاموزد. هدف نهایی این فرآیند، تولید پاداش‌های لحظه‌ای و شدیداً تحریک‌کننده ماده دوپامین است.

این مطالعه مشخص کرده است که کاربران موسوم به «سبک‌مصرف» بیشترین نرخ افزایش استفاده را در طول سه ماهه نخست تجربه کرده‌اند، که نشان‌دهنده موفقیت الگوریتم در تقویت تدریجی رفتار و هدایت فرد از یک مصرف تفننی به سمت یک وابستگی رفتاری مزمن است. در همین راستا متخصصان علوم شناختی که در گزارش واشینگتن‌پست با آن‌ها مصاحبه شده، هشدار می‌دهند: «زمانی که مغز به دریافت مستمر پاداش‌های شدید و آنی در بازه‌های چند ثانیه‌ای شرطی شود، عملاً انگیزه لازم برای درگیر شدن در فعالیت‌هایی که نیازمند تلاش شناختی عمیق و ارائه پاداش‌های تأخیری هستند، مانند مطالعه تخصصی، انجام کار یا یادگیری مهارت‌های پیچیده، را از دست می‌دهد.»

بر اساس آخرین آمارها، پلتفرم تیک تاک در سال ۲۰۲۵ بیش از ۱٫۵۹ میلیارد کاربر فعال ماهانه در سطح جهانی دارد و صرفاً در ایالات متحده، حدود ۱۷۰ میلیون نفر از این پلتفرم استفاده می‌کنند که رقمی معادل بیش از نیمی از جمعیت بزرگسال این کشور را تشکیل می‌دهد. تیک تاک در فضای ایران نیز با وجود محدودیت‌های جدی فیلترینگ و موانع دسترسی، محبوبیت شدیدی به‌ویژه در میان جوانان و طیف تولیدکنندگان محتوای کوتاه دارد. داده‌های ژانویه ۲۰۲۵ پلتفرم DataReportal نشان می‌دهد که ایران میزبان ۴۸ میلیون حساب فعال شبکه‌های اجتماعی است و بر اساس برآوردهای منابع تبلیغاتی و تحلیلی، می‌توان تخمین زد که بین ۴ تا ۶ میلیون کاربر ایرانی به شکل فعال و عموماً با استفاده از ابزارهای تغییردهنده آی‌پی یا همان فیلترشکن از این پلتفرم استفاده می‌کنند.

بازنویسی ساختار تمرکز ذهنی نسل جدید توسط TikTok
نویسندگان این مقاله در جمع‌بندی خود با تأکید بر ابعاد این وابستگی جهانی که میلیون‌ها کاربر از جمله ۴ تا ۶ میلیون کاربر فعال ایرانی را درگیر خود ساخته، هشدار می‌دهند که این الگوریتم اکنون فراتر از یک تغییر ساده در الگوی مصرف رسانه‌ای، در حال بازنویسی ساختار تمرکز ذهنی نسل جوان است. هر ویدیو کوتاه و پیش‌بینی‌ناپذیر با تحریک احساسی سریع و غیرمنتظره، مغز را در یک وضعیت تنش دائمی و انتظار پاداش نگه می‌دارد.

این فرآیند مکانیسم‌های شرطی‌سازی مشابهی را فعال می‌کند که از نظر روان‌شناختی در مدل‌های اعتیاد به قمار مشاهده می‌شود؛ جایی که پاداش‌های متناوب و تصادفی، حلقه دوپامین را تقویت کرده و ترک عادت را دشوار می‌سازد. با وجود این، گزارش مذکور صرفاً به جنبه‌های آسیب‌شناختی محدود نمانده و بر لزوم اتخاذ راهکارهای عملیاتی به منظور مقابله فردی با این مهندسی رفتاری تأکید می‌ورزد.

این راهکارها شامل خاموش کردن کامل اعلان‌ها، حذف فیزیکی آیکون اپلیکیشن از صفحه اصلی تلفن همراه، تنظیم دقیق محدودیت‌های زمان استفاده در تنظیمات سیستمی و جایگزینی آگاهانه فعالیت‌های مبتنی بر پاداش‌های فوری تیک‌ تاک با فعالیت‌هایی هستند که ذاتاً پاداش‌های بلندمدت تولید می‌کنند، مانند درگیر شدن در مطالعه عمیق، فعالیت‌های بدنی هدفمند نظیر پیاده‌روی، یا تقویت ارتباطات حضوری و مستقیم اجتماعی. اثربخشی این روش‌های کنترلی در یک آزمایش میدانی کوچک به وضوح تأیید شد، به‌طوری که کاربرانی که این استراتژی‌ها را به کار گرفتند، در یک بازه زمانی دو هفته‌ای موفق شدند میانگین زمان استفاده روزانه خود از پلتفرم را به میزان قابل توجه ۲۵ درصد کاهش دهند.

لینک کپی شد